Eenzaamheid

Eenzaamheid komt vaak voor. Een keertje alleen zijn, is natuurlijk niet erg. Maar als dat te lang en te vaak is, dan kan dit zorgen voor negatieve gevoelens.

Meer dan een miljoen Nederlanders zeggen zich erg eenzaam te voelen. Dit zijn mensen van alle leeftijden en uit alle lagen van de bevolking. Ondanks dat eenzaamheid vaak voorkomt, vinden mensen het vaak moeilijk om erover te praten. Veel mensen schamen zich ervoor. In dit artikel leggen we uit waar gevoelens van eenzaamheid vandaan komen en wat je ertegen kunt doen.

Waarom het belangrijk is om mensen om je heen te hebben

Als mens zijn we gewend om andere mensen om ons heen te hebben. De band die je hebt met anderen, zorgt ervoor dat je het gevoel krijgt dat je een zinvol leven hebt.

Maar als je niet de contacten of banden hebt die je eigenlijk zoekt, dan kan dat betekenen dat je eenzaam wordt. Zijn die gevoelens sterk of heb je die gevoelens vaak? Dan zou dat kunnen leiden tot psychische klachten zoals somberheid, angsten, piekeren, onzekerheid of verdriet.

Oorzaken eenzaamheid

Eenzaamheid kan meerdere oorzaken hebben. Er zijn namelijk meerdere soorten eenzaamheid:

• Sociale eenzaamheid: Je hebt het gevoel weinig mensen om je heen te hebben.
• Emotionele eenzaamheid: Je hebt wel mensen om je heen, maar met die mensen heb je niet de emotionele band die je zou willen.

Mensen kunnen om verschillende redenen eenzaam zijn. Sommige mensen hebben sociale redenen. Ze vinden het lastig om contact met anderen te leggen, omdat ze bijvoorbeeld erg onzeker zijn. Anderen hebben een specifiekere reden voor hun eenzaamheid. Bijvoorbeeld een verhuizing, scheiding of sterfgeval.

Oftewel: het is niet makkelijk om te begrijpen waarom iemand zich eenzaam voelt. Dit kan te maken hebben met persoonlijke eigenschappen, zoals moeite hebben met contact maken,  of het hebben van niet het gewenste type contact.

Social media kan eenzaamheid verergeren. Op sommige sociale netwerken lijkt het alsof iedereen een perfect leven leidt. Dit is natuurlijk niet zo, maar het is gemakkelijk om dat te vergeten. Het lijkt dan alsof iedereen een mooier leven heeft dan jijzelf, waardoor je je nog eenzamer kunt gaan voelen.

Wat zijn de symptomen van eenzaamheid?

Als je eenzaam bent, dan kun je dat aan meerdere dingen merken. Een paar voorbeelden onder elkaar.

• Je mist andere mensen.
• Je voelt je soms onzeker, verdrietig of neerslachtig.
• Je kan het gevoel hebben dat dingen geen zin hebben.
• Je denkt veel na over dingen.
• Je slaapt slecht.
• Je denkt veel aan jezelf.
• Je hebt soms minder zelfvertrouwen.
• Je bent bang dat mensen je niet leuk vinden of dat je niet goed genoeg bent voor anderen.
• Je blijft vaker thuis en gaat minder naar buiten.
• Het is moeilijker voor je om contact te maken en contact te houden met anderen.
• Je kan last krijgen van lichamelijke klachten, zoals: spanning in je spieren, hoofdpijn of buikpijn.

Eenzaamheid bij anderen

Ook mensen in je omgeving kunnen eenzaam zijn, zelfs zonder dat je het doorhebt. Vaak is het moeilijk om daar achter te komen. Mensen die eenzaam zijn, praten er vaak niet over omdat ze zich er bijvoorbeeld voor schamen.

Soms valt de eenzaamheid ook niet op, omdat iemand veel kennissen kan hebben en toch eenzaam is. In zo’n geval heeft iemand wel veel contacten, maar voelt diegene niet de warmte die hij of zij nodig heeft.

In veel gevallen kun je de eenzaamheid ontdekken als je op de juiste dingen let.

Psychische signalen

• Iemand is vaak verdrietig of somber.
• Iemand heeft weinig zelfvertrouwen.
• Iemand uit gevoelens van uitzichtloosheid of zinloosheid.

Sociale signalen

• Iemand heeft weinig sociale contacten.
• Iemand heeft wel contacten, maar die blijven oppervlakkig.

Gedrag

• Iemand houdt anderen op afstand.
• Iemand claimt anderen juist.
• Iemand is veel op zichzelf gericht.
• Iemand gebruikt overmatig veel alcohol of drugs.

Activiteiten tegen eenzaamheid

Soms kun je met tips, oefeningen en zelfhulp zorgen voor een beter gevoel over jezelf.

Tips voor jezelf

• Probeer aan leuke dingen te denken. Zoek afleiding of ga iets doen waarvan je ontspant. Ga naar muziek luisteren of wandelen.
• Eenzaamheid is wat je voelt. Besef je dus dat gevoelens kunnen veranderen. Misschien heb je nu niet de contacten die je wil, maar misschien krijg je ze nog wel.
• Leer om vaker tevreden te zijn met wat je hebt. Let niet op wat misgaat, maar focus je op wat je wel kunt.
• Ga na: wat mis je precies en op welke momenten is dat? Als je dit weet, kun je het makkelijker veranderen. Sommige mensen voelen zich bijvoorbeeld alleen eenzaam in de avond. Dat zou je kunnen oplossen door lid te worden van een vereniging. Of door een hobby te vinden die je ’s avonds thuis kunt doen.
• Leer jezelf beter kennen tijdens de gratis online cursus ‘ hoegaathetmetjou’.
• Werk aan je zelfvertrouwen met onze nuttige tips.
• Zoek contact met anderen die hetzelfde meemaken of lees informatie van ervaringsdeskundigen. Vaak helpt het om te weten dat je echt niet de enige bent die dit meemaakt.

Tips voor anderen 

Is iemand in jouw leven eenzaam? Dan zijn er meerdere dingen die je kunt doen om te helpen.

• Wees voorzichtig als je met iemand over eenzaamheid praat en veroordeel hem of haar niet.
• Vertel dat je beschikbaar bent om te luisteren. Hoewel dit de situatie niet kan oplossen, kan het al een hele opluchting zijn voor iemand om erover te praten. Dit kan iemand energie geven om aan zijn of haar eenzaamheid te werken.
• Moedig de ander aan om activiteiten of hobby’s op te pakken.
• Als je tijd en zin hebt, stel dan voor om samen iets te doen. Bijvoorbeeld een wandeling in de natuur, samen koken of hetzelfde boek lezen.
• Hoewel het goed is om te helpen, is het belangrijk om rekening te houden met je eigen grenzen. Help alleen als je echt kunt en wilt helpen en niet omdat je je schuldig voelt. Helpen met oprechte en goede energie, dat zal de meeste impact hebben.

Wie kan ik bellen?

• Als je denkt dat klachten erger worden, overweeg om een afspraak te maken met een huisarts of praktijkondersteuner GGZ.
• Een andere mogelijkheid is om advies te vragen bij Arkin Preventie via telefoonnummer: 020-5901330. Of vraag een adviesgesprek aan bij Arkin Preventie.

Lotgenoten eenzaamheid

Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport organiseert elk jaar de ‘Week tegen Eenzaamheid‘ in Nederland. Dit is een week waarin activiteiten plaatsvinden om mensen te helpen die zich eenzaam voelen en om eenzaamheid te voorkomen. Verschillende organisaties organiseren het hele jaar door activiteiten om hierbij te helpen.