10 tips om te leven met iemand die psychische problemen heeft
Wanneer je als naaste betrokken bent bij iemand die last heeft van psychische klachten kan dat ook erg zwaar zijn voor jou. Of je nu een partner, familielid, vriend of mantelzorger bent. Als naaste kun je je bijvoorbeeld heel veel zorgen maken over de ander, niet goed weten wat je kunt doen of juist jezelf heel erg belasten met de zorg voor een ander. Ook kunnen de psychische klachten van een ander veel spanning veroorzaken in de onderlinge relatie of op het gezin.
Deze tips komen voort uit de ervaringen van andere familieleden van mensen met psychische problemen. Ze zijn bedoeld om je te inspireren tot oplossingen die bij jou passen. Haal er dus uit wat je aanspreekt: wat de één zinnig vindt, kan niks zijn voor de ander; wat werkt bij de een, helpt de ander misschien niet. Haal eruit wat voor jou nuttig is!
Tip #1: Zoek informatie
Hoe meer je weet over de psychische problemen van je naaste, hoe beter je kunt leren ermee om te gaan. Ga dus op zoek naar betrouwbare informatie over:
- de symptomen van de ziekte, het verloop, behandelmogelijkheden en manieren om er zo goed mogelijk mee om te gaan.
- hoe de hulpverlening werkt en hoe je daar als familielid contact mee kunt houden. Veel instellingen hebben ook een speciale contactpersoon of een medezeggenschapsraad voor familieleden.
- patiënten- en familieorganisaties die tot steun kunnen zijn.
Suggestie: meer weten over de psychische klachten van jouw naaste? Klik hier voor meer informatie!
Tip #2: Zorg goed voor jezelf
De zorg voor een naaste kan flink wat tijd in beslag nemen. Het kan zelfs dat je niet meer toekomt aan tijd en aandacht voor jezelf. Toch is het noodzakelijk om die tijd en aandacht te nemen. Zowel voor jouw eigen geluk, maar ook om de energie te hebben om er voor de ander te kunnen zijn.
- Zorg voor beweging, ontspanning en genoeg slaap. Besteed daarnaast ook voldoende tijd aan wat jij echt leuk vind, zoals je hobby’s en passies.
- Durf je grenzen aan te geven of steun te vragen wanneer het te veel wordt.
Suggestie: er zijn voor de ander én voor jezelf? Kijk eens op www.hoegaathetmetjou.nl!
Tip #3: Houd het contact met jouw naaste open
Iemand met psychische problemen kan sneller agressief, opgewonden of emotioneel reageren dan anderen. Het contact verloopt daardoor niet altijd makkelijk of voorspelbaar, waardoor je samen in een negatieve spiraal kunt belanden. Probeer daarom de communicatie open te houden.
- Heb oor en oog voor de problemen en wensen van je naaste. Wees ervan bewust dat er een verschil kan zijn tussen ‘niet willen’ en ‘niet kunnen’ van je naaste.
- Is er een conflict of spanning? Maak dan rustig duidelijk van welk gedrag je last hebt. Benoem het concreet, maak duidelijk wat dat met je doet en geef aan wat je wel graag zou willen.
- Kijk niet alleen naar iemands problemen, maar ook naar zijn gezonde kanten. Durf ook complimenten te geven op wat wel goed gaat en voorkom dat je alleen kritiek geeft op wat niet goed gaat.
Suggestie: Vind je het moeilijk om te communiceren? Kijk eens of dit stappenplan je helpt om je uit te spreken!
Tip #4: Neem ‘afstand met liefde’
Uit bezorgdheid kan je de neiging hebben om dicht op de huid te gaan zitten van degene voor wie je zorgt. Dat is begrijpelijk, maar toch werkt het vaak averechts. Het kan bij jouw naaste het gevoel van eigenwaarde en zelfstandigheid ontnemen. Zelf wordt je ook niet beter van grenzeloze en onvoorwaardelijke zelfopoffering. Wat afstand geeft ruimte aan de ander en ook aan jezelf.
- Zoek daarom liever naar evenwicht in jouw betrokkenheid. Dat doe je door contact te houden, maar ook los te laten.
- Voorkom dat je in de rol van hulpverlener terecht komt. Je taak is niet de ziekte te behandelen of te genezen, dat is de taak van de professionele hulpverleners. Jij bent belangrijk in je rol als familielid of vriend.
Suggestie: hoe ben jij betrokken bij de ander en wat is daarin jouw positie als vriend of familielid? Klik hier om meer te lezen over rollen als naaste.
Tip #5: Neem de verantwoordelijkheid niet over
Iedereen is verantwoordelijk voor zijn eigen gedrag, ook iemand met psychische problemen. Je laat iemand in zijn waarde door die verantwoordelijkheid te erkennen en niet over te nemen, hoe moeilijk dat soms ook is.
- Verzin geen excuses voor het gedrag van je naaste.
- Neem niet alles vanuit jezelf uit handen van je naaste, maar vraag waar je bij kunt helpen.
- Heb oog voor wat iemand zelf kan en geef de ander ook de ruimte om iets te proberen.
Tip #6: Geef jezelf niet de schuld
Psychische problemen kunnen veroorzaakt worden door een aangeboren kwetsbaarheid, persoonlijke ontwikkelingen, ingrijpende gebeurtenissen of een combinatie daarvan. Toch hebben naasten vaak last van schuldgevoelens.
- Besef dat veel mensen ergens in hun leven tegen psychische klachten aanlopen en dat psychische klachten het gevolg zijn van veel verschillende dingen.
- Zelfverwijt draagt in ieder geval niets bij aan de oplossing. Probeer je energie daarom eerder te steken in wat je juist wél kunt doen voor jouw naaste.
Suggestie: voel je je schuldig en heeft dat invloed op jouw leven? Klik hier voor een stappenplan om jouw gevoel te onderzoeken.
Tip #7: Wees betrokken bij de hulpverlening
Het is vaak moeilijk om contact te krijgen met de hulpverleners van je naaste. Toch kan jouw betrokkenheid bij de hulpverlening belangrijk zijn. Voor jezelf om vragen te kunnen stellen en zaken te kunnen bespreken, maar ook voor de hulpverleners. Voor hen ben jij een belangrijke informatiebron: je kent jouw naaste immers beter dan zij. Je naaste heeft er tenslotte alleen maar profijt van als alle mensen die hem bijstaan goed samenwerken.
- Vraag aan je naaste of jij betrokken kan zijn bij de behandeling en of je kunt samenwerking met de hulpverlening. Dit is een absolute voorwaarde.
- Doe mee aan de bespreking van het behandelplan. Kaart ook je eigen zorgen en wensen aan.
- Maak goede afspraken over hoe je contact houdt met elkaar.
Tip #8: Wees open over je situatie
Veel mensen vinden het moeilijk om erover te praten als iemand in hun omgeving psychische problemen heeft. Het gevolg is dat ze je het gevoel hebt dat je er alleen voor staat en de schijn ophoudt. Dat geeft veel stress. Erover praten met iemand die je vertrouwt maakt je juist sterker, lucht op en geeft mogelijk nieuwe ideeën
- Praat met anderen over je situatie. Dat hoeft niet met iedereen: kies voor een of meer mensen die je vertrouwt zoals een vriend, familielid of professionele hulpverlener.
- Zoek eventueel steun bij lotgenoten: één op één, in een lotgenotengroep, op internet of in een cursus. Het helpt om te ervaren dat je niet alleen bent en veel van elkaar kunt leren.
Suggestie: praten lucht op en geeft je vaak ook veel nieuwe inzichten. Probeer het eens! Vind je het lastig om te praten, klik hier dan voor een handige ondersteuning!
Tip #9: Probeer niet alles in je eentje op te lossen
Steun van mensen uit je omgeving maakt het mogelijk om moeilijke situaties beter aan te kunnen. Het is niet zwak om steun te vragen: dat getuigt juist van kracht.
- Kies welke steun jij nodig hebt. Zo is praktische steun bijvoorbeeld hulp bij het huishouden of bij kleine dingetjes die geregeld moeten worden. Informatieve steun is bijvoorbeeld kennis over bijvoorbeeld de ziekte van je naaste. Emotionele steun is bijvoorbeeld een luisterend oor of troost.
- Denk na over waar jij jouw steun kan en wil vinden. Dat kan bij familie, vrienden, buren, collega’s, maar ook bij professionele hulpverleners zoals de huisarts, een maatschappelijk werker, een psycholoog of familieorganisaties. Het gaat hierbij zowel om wat jij zelf prettig vind, maar ook wat je van anderen kunt verwachten.
Suggestie: door slim gebruik te maken van anderen bereik je vaak veel meer dan op jezelf. Vind je dat lastig? Klik dan hier voor een handig stappenplan.
Tip #10: Houd als omgeving goed contact met elkaar
Mensen die betrokken zijn bij iemand met psychische problemen hebben allemaal zo hun zorgen en verdriet. Het kan zijn dat de zorg om de naaste alle aandacht opeist en dat emoties van betrokkenen niet goed zichtbaar of bespreekbaar zijn.
- Let vooral goed op de (andere) kinderen in het gezin van degene met psychische problemen. Zij lopen een vergrote kans om zelf later problemen te krijgen. Er is speciale informatie en er zijn gespreksgroepen voor kinderen van ouders met psychische en/of verslavingsproblemen.
- Psychische problemen kunnen een familie- of vriendenkring uiteen drijven. Houd oog voor en contact met elkaar. Besef dat jullie allemaal op jullie eigen manier met dezelfde dingen worstelen.
- Houd ook belangstelling voor andere zaken in elkaars leven. Er is meer dan de psychische klachten van je naaste.
